[ Pobierz całość w formacie PDF ]

szum informacyjny wywołany przez sam proces, czyli n(t). Własna dynamika procesu zapi-
sywany jest w postaci pewnej macierzy V, zaś pomiar wielkości sygnału w postaci
macierzy O. Obserwowany sygnał oznaczony jest jaki S(t). Model ma pomóc wyjaśnić jaki
ma być wektor I(t) reprezentujący sygnał S(t) w systemie. Mechanizm tej reprezentacji
musi uwzględnić szum sygnału, oznaczony jako m(t). Filtr Kalmana dokonuje pomiaru
różnicy pomiędzy S(t) i r(t) zapisując najpierw pomiar tej różnicy w macierzy O. W ten
sposób nie cała poprawka jest przełożona na nowy stan systemu r(t). Zostaje uwzględniony
szum sygnału. Realna poprawka przybiera wielkości zależne od stosunku m(t) do n(t). In-
aczej mówiąc pomiar zewnętrznego sygnału staje się modyfikatorem sygnału w taki spo-
sób, że uwzględnione są relatywnie zakłócenia zarówno sygnału jak i odczytu samych sta-
nów procesu.
Zaletą tego modelu jest elastyczność. Ten sam sygnał S(t) może w rozmaity sposób
modyfikować stan procesu wewnętrznego r(t). Interpretacja sygnału zachodzi zanim może
on wywrzeć modyfikujący wpływ na stan procesu wewnętrznego, mianowicie na poziomie
pomiaru. Macierz pomiaru O jest zatem miejscem w którym dochodzi do negocjacji wła-
sności procesu wewnętrznego i własności sygnału.
Podstawowym zastosowaniem modelu jest wyjaśnienie działania wyobraz
ni motorycz-
nej. Grush wychodzi od krytyki teorii głoszącej, że wyobraz
nia motoryczna pozwalająca
przewidywać i planować ruchy ciała polega na działaniu centrum motorycznego odłączone-
go od efektorów. Wprawdzie za krytykowanym przez Grusha poglądem zdają się prze-
mawiać dwa silne argumenty: (1) centra motoryczne są aktywne w czasie, gdy podmiot
wyobraża sobie własny ruch, (2) zachodzi izomorfia pomiędzy ruchem rzeczywistym a
wyobrażonym. Jednak Grush przedstawia konkurencyjny pogląd zgodnie z którym ruch
wyobrażony przypomina raczej fikcyjny ciąg propriorecepcji niż schemat oparty na ru-
chach stawów lub sekwencji rozkazów do mięśni. Ten nowy pogląd pozwala, zdaniem jego
60
autora, na przedstawienie zależności pomiędzy wyobraz
nią wzrokową a motoryczną u
człowieka. Pogląd Grusha zakłada istnienie tzw. emulatora, czyli kopii macierzy
wzrokowej, na której dokonywane są wzrokowe symulacje ruchu. Wprowadzenie emula-
tora pozwala nie tylko stwierdzić, że kora motoryczna jest aktywna, lecz że produkuje roz-
kazy tego samego typu, jaki doprowadziłby do realnego ruchu tego samego typu, co ruch
wyobrażony. Symulacja ruchu ręki dokonywana jest przy pomocy macierzy wzrokowej a
nie macierzy ruchowej.
W rozbudowanym modelu, którego szczegóły nie są tu istotne, Grush postuluje
istnienie wewnętrznego modelu reprezentującego egocentryczne otoczenie organizmu.
Kiedy model ten zasilany jest pomiarami wzrokowym i produkuje obrazy topograficzne.
Model ten jest przez cały czas zasilany informacjami pochodzącymi z eferentnych kopii
spostrzeżeń. Kopia eferentna, np.  ruch na prawo zmienia stan tego modelu, tak że przed-
miot jest teraz reprezentowany nieco bardziej na lewo. Model może być następnie poddany
wzrokowemu pomiarowi lub nie. Jeśli natomiast model ten pracuje bez pomiaru
wzrokowego, w odcięciu od danych otoczenia (off-line) rezultatem będzie wyobrażenie
wzrokowe, jeśli zaś jest konfrontowany z aktualnie napływającymi danymi wzrokowymi,
służy jako aprioryczna ocena rozkładu przedmiotów w otoczeniu organizmu. Ocena ta
będzie póz
niej zmodyfikowana przez odfiltrowane dane zmysłowe (sensory residual) aż do
wytworzenia ostatecznej oceny stanu otoczenia.
Trzeba zaznaczyć, że emulator postulowany przez Grusha ma charakter niespecyficzny
zmysłowo, czyli nie jest związany z jednym typem informacji (wzrokowej, słuchowej, do-
tykowej) lecz może być zasilany z różnych z
ródeł. Dobrym przykładem pokazującym siłę
eksplanacyjną koncepcji emulatora jest, zdaniem Grusha, wyjaśnienie reprezentacji przed-
miotu w przestrzeni wizualnej w czasie, gdy patrzący się obraca. Ten sam amodalny
emulator współpracuje tu z wieloma modalnymi - podlega wielu pomiarom pochodzącym z
różnych zmysłów.
Działanie korekcyjne emulatora opiera się na odwróceniu pomiaru. Rzecz nie w tym,
by korzystając z wewnętrznych zasobów obliczeniowych (ostatecznie opartych na wiedzy o
otoczeniu) dokonać pomiaru informacji sensorycznej, lecz o to, by mając na wejściu infor-
mację sensoryczną otrzymać na wyjściu stany emulatora, które odpowiadają stanom
otoczenia. Są to stany otoczenia, w które angażuje się spostrzegający podmiot. Innymi sło-
wy, emulator pokazuje otoczenie z subiektywnego, perspektywicznego punktu widzenia.
Emulatory są zaangażowane w percepcję zarówno w sposób niespecyficzny zmysłowo
(amodal) jak i specyficzny zmysłowo (modal). Grush sugeruje, że kiedy dany emulator
związany jest z jednym zmysłem wytwarza coś, co odpowiadałoby hume owskiemu
61
pojęciu sensation jest to wewnętrzny, zrelatywizowany, a przez to perspektywicznie ureal-
niony obraz sygnału. Jednak koncepcja oparta na założeniu emulatora nie wymusza związ-
ku emulatora z poszczególnymi zmysłami. Przeciwnie, kopie eferentne będące niejako
materiałem do budowy emulatorów, powstają na bazie wysoce zintegrowanej informacji.
Percepcja nie zaczyna się od części, które następnie wypełniane są przez proste symulatory
(przedłużone poza czas połączenia z efektorami czynności układu motorycznego) lub
wyobrażenia lecz zaczyna się od całości, na bazie której powstaje emulator. Odczuwanie
zmysłowe (sensation) pełni rolę ograniczająca konfigurację i ewolucję reprezentacji opartej
na emulacji.
Podsumowując: Założenie istnienia w systemie poznawczym emulatorów będących
wewnętrznymi modelami opartymi na niespecyficznej informacji zmysłowej. W modelu
tym można dokonywać reprezentacji stanów otoczenia uwzględniających czynności pod-
miotu. Emulacja używana jest jako składnik systemu interpretacji bodz
ców a także jako
mechanizm wyobraz
ni motorycznej. Emulator Grusha jest urządzeniem symulującym,
ponieważ przetworzona w tym module informacja jest ściśle związana z informacja per-
cepcyjną - jest symulacją czegoś, a nie po prostu wytwarzaniem sprawdzonych wcześniej
parametrów modyfikujących reprezentację. W emulatorze występuje informacja o rzeczy-
wistym otoczeniu podmiotu ujęta w formie perspektywicznej i elastycznie związana z
sygnałami z otoczenia. Na podstawie tej informacji generowana jest ostateczna zmysłowa
ocena stanu otoczenia.
5. Rola informacji zmysłowej w konstytucji pojęć
Omówiłem dwa przykłady koncepcji przetwarzania informacji zmysłowej odwołu-
jące się do pojęcia wewnętrznego modelu, w którym dokonywana jest symulacja stanów
otoczenia. Istnieją próby odwołania się do pojęcia symulacji również w teoriach informacji
nienaocznej, czyli pojęć. Poświęcę nieco miejsca temu problemowi, ponieważ teorie
mówiące o percepcyjnej podstawie reprezentacji nienaocznej odwołują się  niby lustrzane
odbicie modelu Grusha- do symulacji zmysłowo specyficznej. Daje to zaskakujący nieco
rezultat: stosunkowo prymitywne poziomy spostrzeżenia zmysłowego wyjaśniane są przez
modele teoretyczne postulujące symulatory (emulatory) niespecyficzne zmysłowo (rodzaj
sensus communis) podczas gdy zaawansowane reprezentacje pojęciowe podlegają [ Pobierz całość w formacie PDF ]