Zydowski antypolonizm

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

niom waszyngto�skiego Muzeum Holocaustu (które ow�
publikacj� poleca w swoim katalogu jako troskliwie do-
bran� pozycj� wydawnicz�), dzie�o , o którym mowa,
jest ju� tak�e dost�pne na dyskietce komputerowej.
Nie wystawiaj�c d�u�ej ciekawoSci czytelnika na
prób�, spiesz� z omówieniem komiksu, który doczeka�
111
si� nobilitacji Pulitzerem. Pozycja nosi tytu� Maus
(Mysz), a jej autorem jest niejaki Art Spigelman, Srednie-
go lotu nowojorski rysownik, wspó�pracuj�cy luxno z tutej-
szymi magazynami. Sk�d wiedza o Holocauscie? Czy to nie-
dosz�a jego ofiara? Niegdysiejszy wi�zie� OSwi�cimia? By-
najmniej, to jego rodzice doSwiadczyli okrucie�stwa Zag�a-
dy. Wizj� Holocaustu w przysz�ym komiksie mia� stworzy�
pod wp�ywem opowieSci swego ojca, Vladka Spiegelmana
z Sosnowca, który szcz�Sliwie ocalony, trafi� z �on� po woj-
nie do Stanów.
Maus to obrazkowa opowieS�
o przeSladowaniu �ydów przez
fanatyków Hitlera
�ydzi byli tropieni jako �er , a wi�c dzielili los MYSZY,
podczas gdy poluj�cy na nich Niemcy to drapie�ne KO-
TY. Oto alegoria �atwo przyswajalna dla m�odej genera-
cji Amerykanów, która sama nie prze�y�a okrucie�stwa
Zag�ady, lecz przecie� potrafi sobie uzmys�owi� relacje
mi�dzy kotem i mysz� poprzez skojarzenie znanych
z dzieci�stwa bajek. Jaka� przemySlna metafora intelek-
tualna Arta Spiegelmana.
Ta sytuacja MYSZY i KOTA znajduje w komiksie
Maus szerokie odniesienie do okupacji w Polsce. Pola-
cy s� g�ównymi bohaterami negatywnymi. W komentarzu
chicagowskiego publicysty Wojciecha Wierzewskiego
przeczyta�em: Myszki zgodnie z przypisywanym im �y-
ciowym sprytem kryj� si�, póki mo�na w dost�pnych im
kryjówkach. Koty ostrz� pazury i wyt�aj� wzrok. W My-
szy , dziwnym zbiegiem okolicznoSci, wszystko co dzia-
�a na szkod� MYSZY (czyli �ydów) jest wynikiem pod�o-
112
Sci innych zwierz�t (tutaj - ludzi), wSród których musz� si�
one obraca� .
Te inne zwierzaki, cho� nie dokonuj� okrutnego po-
lowania na MYSZY (to s� mimo wszystko dzia�ania
KOT�W, czyli Niemców), to jednak te inne zwierzaki (tu-
taj - Polacy) ujawniaj� na tyle ohydne cechy swego cha-
rakteru, �e mieszka�com kraju, z którego przybyli rodzi-
ce Spiegelmana, czyli z Polski - twórca komiksu doryso-
wuje spontanicznie - Swi�skie ryje.
Trzeba przyzna�, �e autor Maus
przemySlnie dobra� swoje zwierzaki
Mysz mo�e si� przecie� kojarzy� z sympatyczn� my-
szk� Mickey, koty zaS uosabiaj�ce Niemców to - owszem
- drapie�niki poluj�ce na myszy, ale nale�� w Ameryce
do najbardziej ulubionych zwierz�t. Rwinia to okreSle-
nie jednoznacznie pejoratywne. W odbiorze czytelnika ko-
miksu jest symbolem Polaka.
We wspomnianym piSmie Zgoda czytam: Chc�c
si� gdziekolwiek bezpiecznie przedosta� Vladek Spiegel-
man (MYSZ) musi sobie zak�ada� Swi�ski ryj, �eby nie
ró�ni� si� od innych - lub jeszcze gorzej - nie zosta�
rozpoznanym jako �yd, a tym samym nie sta� si� z miej-
sca obiektem pogromu (!) zaSciankowej polskiej t�u-
szczy, wierz�cej wszelkim plotkom i przes�dom .
Na jednej ze stron widzimy, jak przekradaj�cy si� uli-
cami Sosnowca pod okupacj� osobnik o Swi�skim ryju
natyka si� na wspó�wyznawców, którzy w maskach RWI�
ukrywaj� si� w tym mieScie. A gdy, przechodz�c przez
park, zdejmuje na chwile Swi�ski ryj, nara�a to Vladka -
bo to w�aSnie on zdj�� mask� - na atak rozjuszonych
113
polskich WIEPRZK�W. WymySlaj� mu od parszywego
�yda , wi�c Vladek b�yskawicznie zak�ada mask� i mity-
guje sfor� agresorów popularnym zawo�aniem powitania:
Heil Hitler. Polskie RWINIE rozchodz� si�...
Tragizm losu naszych MYSZEK, cz�onków rodziny
Spiegelmanów z Sosnowca, jeszcze si� pog��bia, gdy
akcja komiksu zostaje przeniesiona do obozu w Au-
schwitz. Oto w r�ce KOT�W (czytaj gestapo) wydali ich
Polacy (tutaj autor mówi o nas wprost, ju� nie ubieraj�c
w mask� Swi�). W baraku, do którego trafia Vladek, sza-
r� eminencj� jest brutalna bestia w osobie kapo, którym
okazuje si� (jakby inaczej) polska RWINIA.
W tej sekwencji ogl�damy na obrazkach
Popis sadystycznego zn�cania si� owego
osobnika ze Swi�skim ryjem nad poczciwymi
MYSZKAMI
czyli �ydami w pasiakach. Ustawionych karnie w rz�dy
polski kapo wali pa�k�, g�owa nie g�owa, szydzi z nich,
obra�a, ka�e robi� przysiady (vide za��czony fragment ko-
miksu).
Akcja toczy si� dalej. RWINIA - kapo, dowiedziaw-
szy si�, �e Vladek zna angielski, zaczyna pobiera� lek-
cje, licz�c na oswobodzenie przez aliantów. Rewan�uje
mu si� lepszym traktowaniem, pozwala nawet najeS� si�
do syta z ukrywanych zapasów. Ale pozostaj�c RWINI�,
bez ogródek ubli�a swemu angliScie : Ty �ydzie, jesteS
tu dopiero nied�ugo, a ju�eS gotowy do robienia intere-
sów . (Vide komiks). To gniewna reakcja na zamiar wzi�-
cia przez Vladka dla wspó�plemie�ców zapasowej odzie-
�y i butów.
114
Ale oto wybija godzina oswobodzenia obozu.
W t�umie wyn�dznia�ych ekswi�xniów Vladek Spiegel-
man us�yszy: Dok�dkolwiek si� wybierasz, nie jedx do
Sosnowca - tam Polacy wci�� morduj� �ydów! (komiks,
cz�S� II, str. 131).
Autor snuje dalej komiksow� fabu�� o dramacie nie-
jakiego Gelbera, który mia� odwag� wróci� do swej nie-
gdysiejszej piekarni. Polska RWINIA ryknie na niego:
MySleliSmy, �e Hitler was wszystkich wyko�czy�.
WynoS si� �ydzie, teraz piekarnia b�dzie nasza
Gelber przyp�aci� �yciem nieskorzystanie z przyja-
cielskiej rady. Oto zjawili si� Polacy, zbili go i powiesi-
li. Ca�� scen� ilustruj� sugestywnie obrazki komiksu. (Vi-
de fragment komiksu).
Do ojca, Vladka Spiegelmana i jego �ony los si�
uSmiechn��. Po wojnie znalexli si� w Ameryce. A wi�c ma-
my i hollywoodzki happy end.
Zauwa�my, �e oczernianie Polaków w publikacjach
podobnych komiksowi Maus sprawi, i� u m�odego po-
kolenia Amerykanów zaniknie wiedza o tym, �e to w�a-
Snie Polska ju� przed wiekami szeroko otworzy�a si� na
emigracj� �ydów; �e to Polska jako pierwsza powiedzia-
�a Hitlerowi Nie ; �e jako jedyny kraj w Europie nie mia-
�a rz�du kolaboracyjnego; �e to polska armia walczy�a na
wszystkich frontach Zachodu z wojskami hitlerowskimi;
�e to Polacy uratowali dziesi�tki tysi�cy �ydów; �e w Je-
rozolimie najwi�cej drzewek symbolizuj�cych ów akt
ocalenia nosi polskie nazwiska...
Zastanawiaj�ce (ba, znamienne), �e
Polskie placówki dyplomatyczne w USA
nie zaprotestowa�y przeciwko komiksowi Maus
115
Nie uczynili tego polscy politycy tak licznie odwie-
dzaj�cy ten kraj. Ta biernoS� sprawia, �e Maus Arta
Spiegelmana tym �atwiej utrwala znies�awiaj�ce stereo-
typy.
***
Komiks Maus mia� ju� kolejnych 12 wyda� (cena
37,80 dolara, w mi�kkiej ok�adce - 25,20). Komentuj�c ko- [ Pobierz całość w formacie PDF ]